Peter en de Provo's

Oude Lullen, Jonge Goden Peter Bronkhorst (60) is nu familyman en glazenwasser. Ooit liep hij vooraan bij de provo-betogingen om de wereld te verbeteren. Peter is de eerste in een serie over oude Amsterdammers en hun jonge daden.

Met de arrestatie van “provo” Rob Stolk (19) die zwaaiend met een bos bloemen zaterdagavond bij het “Lieverdje” op het Spui het 36 man sterke politiekordon doorbrak, begon een drie uur durende veldslag tussen de hoofdstedelijke politie en circa 1000 op sensatie beluste jongeren.

(uit: De Telegraaf, 16 augustus 1965) 

Happenings
Uche uche uche! Het Spui stond in de jaren ’60 van de vorig eeuw iedere zaterdagnacht om 12 uur in het teken van de ludieke happenings van anti-rookmagiër  en zijn al even anarchistische vrienden van de Provobeweging. Uitgedost in de raarste outfits danste Grootveld rond het Lieverdje, het door een sigarettenfabrikant geschonken beeldje midden op het plein, terwijl hij leuzen riep tegen de commercialisering van de maatschappij en de kleinburgerlijkheid van de “misselijkmakende middenstand”.

Aandacht
De Provobeweging (‘Provo’ van provoceren) was in 1965 opgericht door de anarchistische Rob Stolk (toen 19) en de links-intellectuele Roel van Duyn (23). Ze vonden dat de burgers hun idealen waren kwijtgeraakt dankzij de toenemende welvaart na de tweede wereldoorlog en wilden meer vrijheid, democratie en aandacht voor het milieu, en minder commercie. Dit wilde ze bereiken met vernieuwende ‘witte’ ideeën, zoals het witte fietsenplan, en de voor afschaffing van werk predikende witte filosofie. De mix van intellectuelen en originele Amsterdamse straatschoffies waaruit Provo bestond zorgde ervoor dat hun vreedzame acties én goed doordacht waren, én flink brutaal, waardoor ze op veel aandacht konden rekenen.  

Peter
Peter Bronkhorst was één van de Provo’s van het eerst uur. “Ik was altijd al anarchistisch. Ik ben vrijzinnig opgevoed met wantrouwen tegen het gezag. Als jongen ging ik bij de Pacifistisch Socialistische Jongerenwerkgroep, waar ik Rob Stolk heb leren kennen, die toen nog in Zaandam woonde. We konden het meteen goed met elkaar vinden, en toen hij eenmaal naar Amsterdam verhuisd was hebben hij en Roel van Duyn in mijn bijzijn de Provobeweging opgericht, in een kamertje in de Jordaan. Ze vonden dat het anders moest, en ik heb vanaf het begin met ze meegedaan.”

Landelijk bekend
Toenmalig burgemeester Van Hall wist niet goed wat hij met deze anti-autoritaire jongeren aan moest, en deed zoals ieder goed burgervader deed die het jaren ’50-gedachtengoed een warm hart toe droeg: hij stuurde de politie op de happenings af, die agressief optrad. Zaterdag 14 augustus 1965 liep het dusdanig uit de hand dat alle landelijke kranten erover schreven, vaak op de voorpagina, zodat de Provo’s in één klap landelijk bekend werden.

 

Bloemen
Op die 14e augustus was de politie met extra manschappen naar het Spui gekomen om het plein af te zetten omdat de week ervoor de boel al flink uit de hand gelopen was. Dat die happening in een rel was geëindigd had in alle kranten gestaan, met als gevolg dat de belangstelling enorm was. Naar schatting 1000 Provosympathisanten en nieuwsgierigen waren naar het Spui getrokken. De Provo’s wilden die nacht bloemen bij het Lieverdje leggen om tegen het politiegeweld te protesteren. Toen even na middernacht Rob Stolk werd opgepakt nadat hij zich door het politiekordon heen wurmde om dat te kunnen doen, ging het mis.

De rel
De toen 19-jarige Peter Bronkhorst was er bij. : “De autoriteiten wisten toen nog helemaal niet hoe ze met protesterende jeugd om moest gaan. Hielden wij een vreedzame happening, begon de politie op ons in te hakken.” En ook op 14 augustus vond de politie de aanval de beste verdediging. “De spanning van de afgelopen weken hing nog in de lucht, dat voelde je gewoon. De politie had maar íets nodig.” Toen Rob Stolk eenmaal gearresteerd was, begon de menigte met blikjes en fietsbellen richting de agenten te gooien, waarop die hun sabels trokken en om zich heen begonnen te slaan. Ze achtervolgden de mensen tot steegjes om het plein. In de chaos werd zelfs de hoofdcommissaris, die in burger was, door zijn eigen mensen belaagd. Een groepje mensen liep van schrik pardoes een glazen tussenschot van café Hoppe aan scherven, anderen liepen snijwonden op, terwijl een toevallig voorbijlopende student, die niets met de rellen te maken had, een stuk ongelukkiger werd getroffen: midden op de neus. Peter: “Die gozer was gewoon van het Rembrandts op weg naar het station, ik stond naast hem toen hij werd geraakt, er was overal bloed. Toen ik naar hem keek zag ik dat er een driehoek uit z’n neus was geslagen. Erg hoor. ‘Een spaarpotje slaan’, heette dat in politiejargon."

Rel voorbij
Tegen half drie ’s nachts was het gedaan met het wapengekletter, en ging iedereen, op twaalf arrestanten na, weer naar huis. Of, in de woorden van het Algemeen handelsblad:

02:30u: Ook de stugste volhouders laten het nu afweten.

02.44u: De eigenaar van café Hoppe veegt mismoedig zijn terras schoon.

03.00u: Tegen het Amsterdamse Lieverdje leunen onverschillig twee opgeschoten jongens. Het mag weer en daarom houden zij het ook niet lang vol.

 

Uitgeprovoceerd
De Provobeweging hief zichzelf op in 1967, omdat het doel was bereikt: er viel niets meer te provoceren. De politie was minder gewelddadig geworden en de voor hun belangrijke thema’s waren op de maatschappelijke agenda gezet. Een deel van de Provo’s ging de politiek in. Peter niet. “De politiek in, zoals Roel van Duyn heeft gedaan, wilde ik nooit, ik was echt een jongen van de straat. Na Provo ben ik jaren aan de drugs geweest, die in de jaren ’70 in grote hoeveelheden naar Amsterdam kwamen, tot ik een vrouw ontmoette, en ja, dan ga je verantwoordelijker leven. Ze had al twee kinderen en later hebben we nog een derde gekregen. Nu heb ik een glazenwasserbedrijfje, een éénmanszaak. Heerlijk die vrijheid. Wil ik niet gaan werken, dan hoeft dat ook niet. Met de politie heb ik nog steeds weinig en anarchistisch ben ik ook altijd gebleven. Het opstandige kind in mij is nooit weggegaan.”

Voor geluidsfragmenten van deze nacht, en meer Provo, klik hier

JELLE DE GEE

Comments

[Geplaatst door: Marjannevl]

hierbij wil ik mededelen dat mijn vader huib bronkhorst op 16 januari j.l is overleden. op 91 jarige leeftijd. nu is hij bij peter en mijn moeder. dag lieve pa. veel liefs van je dochter marjanne

[Geplaatst door: Kaaldammer]

Peter was in 2004-2007 ( en waarschijnlijk al langer) actief in de Spaarndammerbuurt voor het behoud van oude bomen. De strijd voor het behoud van het Domela~plantsoen ging hem extra aan het hart. Voor zijn laatste inspreekbeurt in de stadsdeelraad glipte hij zelfs even uit het ziekenhuis. We blijven doorgaan, nu met een referendum. zie www.kaaldammer.dds.nl

[Geplaatst door: Klaus Bronkhorst]

Correctie !!!
Het laatste stukje is geschreven
door Klausbronkhorst, Peters broer.

[Geplaatst door: Bep Bronkhorst]

Nog een herinnering aan Peter die
ver terug gaat in de tijd, Provo
bestond nog niet en Peter was nog
een 'onderdeurtje' ( hij was vroe-
ger klein van stuk ). Wij kwamen
op een middag terug van de bunkers
op het Muzeumplein ( het oude Ijs-
clubterrein ) en waren op weg naar
huis. Bij de Vondelbrug aangekomen
gingen wij op de trappen naar het
Vondelpark nog wat spelen. Op een gegeven moment was het tijd om naar huis te gaan en ik zei dat tegen hem maar hij had nog geen
zin. Ik pakte hem bij zijn kraag
en riep: "Kom mee jij, pa wil dat
wij gewassen aan tafel zitten als
hij thuis komt. "Ik ga nog niet !"
riep Peter. Ik gaf hem een schop
onder zijn kont. Komt er op dat moment een volwassen man van over
de brug de trappen af het Vondel-
park in. Die ziet mij ( een lange
jongen t.o.v. Peter )een schop ge-
ven. Die man geeft mij een klap voor mijn kop. Ik vlieg een meter
naar voren en hij zegt:"Kan je wel
tegen zo'n kleine jongen ?!"
Peter ziet dat, gat op die man af en geeft hem een paar schoppen voor zijn schenen en roept: "Jij
moet met je poten van mijn broer
afblijven !!!" De man keek of hij
water zag branden, zei niks meer
en verdween het Vondelpark in.
Wij zaten nog op tijd gewassen aan
tafel voordat pa Bronkhorst thuis
kwam.

[Geplaatst door: ankerlover]

http://schrijf.trouw.nl/schrijfblogs/naam/pjort/rookbommenwerper-overleden-opgedragen-aan-peter-bronkhorst

de link naar aanleiding van de dood van bronkhorst staat hierboven en niet op de vorige

[Geplaatst door: jan]

http://schrijf.trouw.nl/schrijfblogs/actueel

Een herinnering aan Peter Bronkhorst. Van iemand die anoniem wil blijven.

[Geplaatst door: Jolanda Bronkhorst]

Lieve familie, vrienden van Peter, belangstellenden.

Allereerst verdienen de dochters Simone, Nicole en Daphne, maar ook de partners van de meiden een hele grote pluim. Zij hebben de uitvaart van Peter tot een ware laatste happening van en voor Peter bewerkstelligd.

Zijn dappere meiden hebben terwijl zij hun vader toch zo plotseling hebben moeten laten gaan, gezorgd dat zo'n beetje alle wensen van Peter in vervulling konden gaan tijdens de drukbezochte uitvaart.

In verband met Peter's overgaan heb ik een speciale PPS gemaakt - getiteld in memoriam Peter Bronkhorst.
Iedereen die Peter kende, een warm hart toedroeg, of gewoon belangstelling had of heeft voor Peter - kan deze PPS toegezonden krijgen.

Ook zal er op de site een klein naslagwerk worden gemaakt, waarin annecdotes,artikelen,etc.,komen te staan.

http://www.spiritual.punt.nl

[Geplaatst door: gabriel]

The Everly brothers, In de kelders naast het concertgebouw ingebroken en met mandenvol champagne ingeslopen de nacht voor de opening van Paradiso. zonder rijbewijs naar Jantje Bruens in Zeeuws Vlaanderen Peter kon een beetje rijden,Carlos nauwelijks en ik helemaal niet. Het was de eerste keer dat ik Peter hoorde brullen van angst

[Geplaatst door: Gabriel Meijers]

Samen met Carlos Piesaar,Chris van Geel jr, Jan Beerenhout ,Ronnie Aftermath, Wammes Hans en Tanja Jan Bart Bon en al die anderen..........

Op de boot in de Amstel...Peter flikkert met het chemisch toilet het water in en komt tussen de drollen weer bovendrijven. Samen in Istambul, Peter klimt langs de steile rotsen naar beneden en ik durf halverwege niet meer verder

Peter je was een reus in je moed,je kracht,je vermogen om te kunnen lijden en je eerlijkheid

[Geplaatst door: Ed Vos]

De discussie of het hier Peter Bronkhorst betreft is gesloten.
Ik ga er dan ook verder niet op in.
Ik herken echter in de foto de Peter Bronkhorst, die vele jaren mijn ramen heeft gewassen.
Diverse keren is hij bij mij in huis geweest, en heeft me verteld over zijn provo tijd. Iets wat alleen iemand kan vertellen, die op zijn minst ooggetuige is geweest.

Ik heb vandaag vernomen (6-11-2007) dat Peter overleden is.
Mijn oprechte deelneming gaat uit naar zijn familie en vrienden.

Dank je Peter voor voor het fijne kontakt dat we de afgelopen jaren gehad hebben.

Ed

[Geplaatst door: Yvonne Slikker]

zoveel herinneringen,
zoveel bekende namen van vroeger
we gaan elkaar zien op de begrafenis
en misschien kunnen we ook mailen
voor joop en de anderen

[email protected]

[Geplaatst door: eric]

Of het hem is, misschien het ziet eruit als het later duo in de 70ties
Carlos Piesaar en Peter Bronkhorst. Zeker weten doe ik het niet meer zo lang geleden en heel veel water door de Amsterdamse grachten gevloden, wel weet ik dat de laatste echte vrijheidsstrijder as woensdag zijn laatste rustplaats heeft. In die tijd heb ik veel meegemaakt met ze.
Ook vele leuke dingen, dat kon toen nog.

[Geplaatst door:]

ik zag op het lieverdje een plakkaat dat peter overleden is.
in 67 kende ik hem , ik was 15 en hing rond en ook op de boot en de karthuizerstraat.
is het te llaat of komt er nog een begrafenis?
ik zag in de foam een foto van hem en vroeg me af wat er geworden was van hem. vaag staat me bij dat zijn vader bij de ako op de overtoomm heeft gewerkt.
evertjan vonk
0611411932

[Geplaatst door: Joop]

Hoi Yvonne,

Als ik het goed heb moet je mij ook kennen uit de spaarndammerbuurt, als je dit leest neem contact op.

[email protected]

[Geplaatst door: Yvonne Slikker]

Bedankt Jelle voor het plaatsen van een juiste foto op 30 mei 2007

lieve familie Bronkhorst en Nico
gecondoleerd met het overlijden van Peter

[Geplaatst door: marjanne bronkhorst]

ik wou even reageren op yvonne haar verhaal dat het peter niet is nou het is hem wel hoor want ik kan het weten omdat ik zijn zus ben en zij heeft hem al jaren niet meer gezien graag en reactie

[Geplaatst door: Ronald Bronkhorst]

Hallo allemaal,..

Ik ben het oudste neefje van Peter Bronkhorst, de Peter waar jullie het over hebben, dus de man op de foto( in rode jas en bril op, met flauw ringbaardje en snor ).. is inderdaad Peter Bronkhorst. Ik ben Ronald Bronkhorst, de zoon van Peter zijn broer Klaus Bronkhorst en mijn Opa is Huibert ( Huib ) Bronkhorst. Peter ( 61 of 62 jaar ) woont nog steeds in Amsterdam, net als zijn vader Huib ( nu 88 jaar).
Dus einde aan deze discussie over of wie hij is.)
Peter is 1 van de laatste Provo`s.

Groetjes...

Ron(ald) Bronkhorst
te Almere.

[Geplaatst door: Ronald Bronkhorst]

Hallo allemaal,..

Ik ben het oudste neefje van Peter Bronkhorst, de Peter waar jullie het over hebben, dus de man op de foto( in rode jas en bril op, met flauw ringbaardje en snor ).. is inderdaad Peter Bronkhorst. Ik ben Ronald Bronkhorst, de zoon van Peter zijn broer Klaus Bronkhorst en mijn Opa is Huibert ( Huib ) Bronkhorst. Peter ( 61 of 62 jaar ) woont nog steeds in Amsterdam, net als zijn vader Huib ( nu 88 jaar).
Dus einde aan deze discussie over of wie hij is.)
Peter is 1 van de laatste Provo`s.

Groetjes...

Ron(ald) Bronkhorst
te Almere.

[Geplaatst door: nico van apeldoorn]

Nou..eh..wat ik nu op 8 juni zie, dat zou best een foto van peter kunnen zijn van hoe hij er nu uitziet.
kijk ook eens op gramschap.nl/provo/provo2.html , via [email protected] ben ik bereikbaar voor meer info.

Nico van Apeldoorn

[Geplaatst door: Jelle]

Daar is hij dan...

[Geplaatst door: Jelle]

Je hebt helemaal gelijk Yvonne, de juiste Peter komt zsm!

[Geplaatst door: Yvonne Slikker]

volgens mij is het niet een foto van peter in de sixties, ik ben zijn ex uit die tijd en dit is niet peter, groet yvonne